Bir Filmde İhtiyaç ve İstek

 

Kahramanın istekleri ve ihtiyaçları arasında 5 temel fark vardır. Eğer bir filmde ihtiyaç önermesi yoksa film başarısız olabilir.

Rocky'yi ilk kez izlediğinde filmden hiç hoşlanmayabilirsin. Hatta “Bu iki saatlik filmi sadece sonunda kaybettiğini öğrenmek için mi izledim?” diye de sorabilirsin. Peki, bir şans daha versen?

Muhtemelen ilk izleme deneyiminde kaçırdığın şey, filmin kazanmak ya da kaybetmek ile değil, çok daha büyük bir şeyle ilgili olması. Filme bir şans daha verip tekrar izlediğinde, bu kez filmin özüne gömülü olan harika hikaye anlatımının temellerinden birini fark edeceksin.

1. İhtiyaç içseldir. İstek ise dışsaldır.

Filmlerdeki ihtiyaca karşı isteğe bakalım. Duygusal riskli bir temayı zorlarken aynı zamanda tempoyu düşürmeyen bir olay örgüsüne de izin veren filmlere... İlk filmler Matrix, Yüzüklerin Efendisi ve Oyuncak Hikayesi. Kahramanın istekleri ve ihtiyaçları arasında 5 temel fark vardır. Filmde yoksa başarısız olur.  Bu temel farkların ilki, ihtiyacın içsel, isteğin ise dışsal olmasıdır.

Bir karakterin dışsal isteği, hikayeyi ileriye götüren şeydir. Bu, Frodo’nun yüzüğü yok etmek istemesi, Woody’nin tekrar Andy'nin en sevdiği oyuncağı olmak istemesi veya Neo’nun insanlığı mekanik ajanlardan kurtarmak istemesidir.

İhtiyaç ise içseldir. Karakterlerimizin büyümeleri/değişim göstermeleri ve nihayetinde isteklerini yerine getirmeleri için kendileri hakkında öğrenmeleri gereken şey budur. Bu, Frodo'nun yolculuğunu tamamlamak için Sam'e ihtiyacı olduğunu anlamasıdır. Woody paylaşmanın önemini fark eder ve Neo kendine inanması gerektiğini, gerçekten de kendisi olduğunu fark eder. Burada 'farkındalık' kelimesini çok kullandığımı fark edeceksin ve buna daha sonra geri döneceğiz.

2. Engeller

İsteklerin engelleri de dışsal ve içseldir. Önünde büyük bir orduyla yüzüğü yok etmek istiyorsun. Andy'nin bir numaralı oyuncağı olmak istiyorsun ama arada yeni, daha havalı bir oyuncak var. İnsanlığı katil makinelerden kurtarmak istiyorsun ama arada bir sürü ajan Smithler var.

İhtiyaçların önündeki engeller ise daha içseldir. Genellikle karakterlerin kendilerinden gelirler. Karakteriniz bir istek duyuyor. Frodo, Neo ve Woody ne istediklerini bilirler, ancak ihtiyaç daha karmaşıktır. Genellikle ihtiyaç onlar tarafından bilinmez ya da eğer öyleyse, çoğu zaman reddedilir.

Frodo, Sam'i tek başına yolculuğa çıkmaya bırakarak reddeder. Neo, kendisinin seçilmiş olduğuna inanmaz. Woody'nin Andy'yi geri kazanma arayışı, yalnızca diğer oyuncaklar tarafından dışlanmasına ve hedefinden daha da uzaklaşmasına neden olur. Woody, Buzz’ın Andy'nin yeni favori oyuncağı olabileceği gerçeğiyle yüzleşmek istemedi. Woody, gerçekten tatmin edici bir hayat yaşayacaksa bunu paylaşması gerektiğini henüz öğrenmedi. Özünde paylaşmayan bir şeriftir.

3. Gerçek ve Hakikat

İhtiyaçlar filmin temasını, özünü, önermesini sürdürürken yani hakikati; arsa, olay örgüsü ise karakterlerin görünürdeki gerçeği, isteği sürdürür. Mordor'a gitmek, Matrix'e gitmek, Andy'yi geri kazanmak istekleri filmin anlatı planını zorlarken, ihtiyaç duygusal dürtüdür. Nihayetinde bize tatmin edici bir son veren, filmin anlatmaya çalıştığı şeyin temasıdır. Arkadaşlığın gücü, kendinize inanmak veya paylaşmanın önemi gibi.

4. İstek eğlencedir. İhtiyaç ise hikayenin kalbidir.

İhtiyaçlar öz iken, istek eğlencedir. Savaşlar, patlamalar ve kaçırmalar, karakterlerin dış istekleriyle motive edilmiş yolculuklarının sonucudur. Öte yandan ihtiyaçlar, duygusal çekim, karakterlerin ve izleyicinin bağlandığı anlardır.

5. Karaktere özgülük ve evrensellik

İstekler karaktere özgüdür ve ihtiyaçlar evrenseldir. Yüzüklerin Efendisi ile Rocky'yi karşılaştıralım. Bu iki dünya birbirinden daha farklı olamazdı. Rocky'nin isteği bir boks maçı etrafında döner, Frodo'nun isteği ise tüm orta dünyayı kurtarır. Her ikisi de karakterlerine özgüdür, ancak ihtiyaçları da benzerdir. Günü gerçekten kazanacaklarsa, ikisi de başka birinin sevgisine, desteğine ve arkadaşlığına ihtiyaç duyar. Bu temayı paylaşan sayısız başka film var. Bize bir filme sevdiren bu evrensel temadır.

Bir filmde bunlardan biri olmadığında ne olur?

Artık istek ve ihtiyaç arasındaki beş temel farkı belirlediğimize göre, bir filmde bunlardan biri olmadığında ne olur? sorusuna eğilelim. Serideki filmlerin çoğu dahil olmak üzere Transformers, güçlü ve net bir isteği olan ancak gerçek bir ihtiyacı olmayan bir film örneğidir. Bunu nasıl biliyorsun? Transformers söz konusu olduğunda, sanırım serinin hiçbirinde salondan duygusal olarak etkilenerek çıkmadınız. Öte yandan Eşkıya gibi bir filminiz var. Çok büyük bir ihtiyacı olan duygusal sahneler ve olay örgüsünde belirgin, net bir isteğe sahip bir hikaye. Harika filmler bu iki kavramı bir araya getirerek hem duygusal hem de büyüleyici bir film üretebilir.

İhtiyaç, daha iyi bir hayata sahip olmak için kahramanın kendi içinde yerine getirmesi gereken şeydir. Genellikle zayıflığının üstesinden gelmeyi ve bir şekilde değişmeyi veya büyümeyi içerir. Tootsie'de Michael, daha iyi bir insan olmak için kadınlara karşı kibirli, bencil bir yalancı olma zaafının üstesinden gelmelidir. O bunu nasıl yapıyor? Kadın kılığına girerek...

Kuzuların Sessizliği'nde Clarice'in zayıflığı deneyimsiz olmasıdır. Unutulmaz çocukluk anılarından muzdarip, erkeklerin dünyasında bir kadın... İstediği Buffalo Bill'i durdurmak, ancak ihtiyacı geçmişindeki hayaletlerin üstesinden gelmek ve bir erkek dünyasında bir profesyonel olarak saygı kazanmak.

İsteme ve ihtiyaç, pek çok farklılıkları olmasına rağmen birbirinden farklı olmamalıdır. Birbirleriyle bağlantılı arzu ve çatışma ağlarıdır ve sonunda tatmin edici bir hikaye halini alan bir bütün olarak bir araya gelirler. İsteğin ve ihtiyacın önemi filmin ötesine geçer. Kendimiz hakkında, insanlık hakkında bir şeyler söyler. Bize kendi istek ve arzularımızı öğretebilir. Rocky'yi ilk kez izlediğinde, onun kazandığını görmekten başka bir şey istemezsin ama sonraki izlemelerinde gerçekten onun ihtiyacı olan şeyin bu olmadığını öğrenirsin.

Hikayeler, her zaman kazanan iyi adamlardan daha fazlasıdır. Evrensel gerçekleri konuşurlar. Hikayenin kendisinden daha büyük bir şey öğrenmekle ilgili, gerçekten ihtiyacımız olan şey önümüzde olabilir ama henüz onu göremiyor olabiliriz. Bu gerçek hayatta da geçerlidir.